Thông tin cơ bản
Theo truyền thuyết dân gian, Quan Lớn Đệ Bát hay Quan Đệ Bát là vị tướng thứ 8 của Vua Cha Bát Hải Động Đình thời Hùng Duệ Vương thứ 18. Ông đã có công lớn, giúp Đức Vua Cha luyện binh mã thủy lục, giành nhiều thắng lợi chống giặc xâm lược trên tám cửa biển nước Nam.
Truyền thuyết
Về truyền thuyết giáng trần của ông, hiện chưa có tài liệu chính thống nào khẳng định ông giáng trần dưới thân phận là ai. Tuy nhiên, có một giả thiết cho rằng Quan Lớn Đệ Bát giáng thế thành Thống Chế Điều Bát vào thế kỷ 18.
Theo giả thiết này, Quan Đệ Bát giáng thế thành Thống Chế Điều Bát Nguyễn Văn Tồn là một vị tướng và là khai hoang nhà Nguyễn trong lịch sử Việt Nam. Ông đã có công lớn trong việc giúp Thoại Ngọc Hầu chỉ huy quân dân đào kinh Vĩnh Tế (Châu Đốc, An Giang) và giúp dân nhiều vùng trong tỉnh Vĩnh Long và Trà Vinh khai khẩn đất hoang, thành lập nhiều xóm làng.
Thống Chế Điều Bát Nguyễn Văn Tồn (1763 – 1820) có tên húy là Thạch Duồng hay Thạch Duông. Chính gốc ông là người Khmer sinh tại làng Nguyệt Lãng, xã Bình Phú, huyện Càng Long, tỉnh Trà Vinh.
Năm 1787, do quân Tây Sơn đuổi riết, ông cùng chúa Nguyễn chạy sang Vọng Các). Năm sau ông trở về theo Lê Văn Quân đánh quân Tây Sơn ở bảo Ba Lai. Khi chúa Nguyễn Ánh về nước, ông lại được phân về Trà Vinh, Mân Thít đi chiêu mộ dân bình và được trao quyền làm Nội thuộc Cai đội thống quân đóng tại Cầu Kè, Trà Ôn. Tại đây, ông giúp đỡ nhân dân khai hoang trồng trọt, trồng cấy hoa màu.
Khi chúa Nguyễn Ánh lên ngôi, lấy niên hiệu là Gia Long đã phong cho ông làm Cai Cơ, Chưởng quản thủy quân doanh, đưa quân bản bộ về quê, trấn giữ đồn Uy Viễn (Trà Ôn). Tại đây, ông cai quản hai phủ là Trà Vinh và Mân Thít thuộc dinh Vĩnh Trấn. Ông tiếp tục lãnh đạo nhân dân mở đất, tạo lập làng xóm và giữ gìn an ninh biên giới Tây Nam.
Năm 1810, ông cùng Thoại Ngọc Hầu dẫn đại binh sang chiến đấu với quân Xiêm ở thành Lavek (Cao Miên). Thắng trận trở về, ông được cử ở lại Nam Vang và giúp đỡ vua Cao Miên. Năm 1811, ông được triệu về kinh và nhận ban thưởng. Đồng thời vua sắc phong cho ông làm Thống Chế, tước Dung Ngọc Hầu.
Do lao tâm lao lực, ngày 4 tháng Giêng năm Canh Thìn (tức 27 tháng 2 năm 1820) ông mất tại Trà Ôn Vĩnh Long. Tưởng thưởng công lao, năm 1928, vua Minh Mạng sắc phong cho ông là Trung đẳng thần, hàm ân Trung Dũng Thiên Trực, tước Dung Ngọc Hầu. Vợ của ông cũng được ban mỹ tự là Hiền Thục Chi Thần Thống Chế Đại Quan.
Hình tượng
Quan Lớn Đệ Bát khi về đồng thường mặc áo vàng múa cờ lệnh. Giá hầu ông thường là sau giá hầu Ngũ Vị Tôn Ông và ngay sau giá Quan Điều Thất.
Địa điểm thờ tự
Tại đền thờ chính của ông là đền Trình của đền Đồng Bằng hay còn gọi là đền Quan Lớn Đệ Bát, những ai hầu giá tại đền đều phải hầu giá quan.
Hình ảnh
- Quan Lớn Đệ Bát tại Đền Quan Lớn Đệ Bát – xã An Lễ, huyện Quỳnh Phụ, tỉnh Thái Bình (tác giả Tai Chi: https://www.facebook.com/groups/485764065138292/posts/1207832809598077)