Đền Mẫu nằm trong quần thể di tích Quốc gia đặc biệt Phố Hiến, là ngôi đền rất linh thiêng, luôn đông đúc khách hành hương, đặc biệt vào những ngày xuân năm mới.
Đền Mẫu Hưng Yên – Ngôi đền linh thiêng ở Phố Hiến
Nằm ở đường Bãi Sậy, thành phố Hưng Yên, đền Mẫu tọa lạc bên hồ bán nguyệt chứa đựng những giá trị văn hóa vật thể và phi vật thể rất có giá trị và độc đáo của phố Hiến.
Đền được xây dựng từ thời vua Trần Nhân Tông năm 1279 và trải qua nhiều lần sửa chữa nhưng vẻ cổ kính vẫn còn vương lại trên từng viên gạch, mái chùa hay những pho tượng. Đền ngày nay thờ bà Dương Quí Phi nguyên là vợ vua Tống bên Trung Quốc, tương truyền trong chùa còn có chiếc giường từng là nơi nghỉ ngơi của bà.
Nghi môn đền Mẫu được xây dựng theo kiến trúc chồng diêm hai tầng tám mái, cửa xây vòm cuốn có bức đại tự ghi kiểu chữ Triện: “Dương Thiên Hậu – Tống Triều” và bức đại tự được ghép bằng các mảnh gốm lam có dòng chữ Hán: “Thiên Hạ mẫu nghi”.
Du khách đến chiêm bái đền như bước vào không gian thiêng liêng với khói nhang phảng phất, cảnh sắc thanh bình. Trước sân đền có tán cây cổ thụ rủ bóng trầm mặc với khoảng sân là sự hội tụ của ba thân cây: cây đa, cây xanh, cây si.
Ba cây được trồng cách đây khoảng 800 năm và mọc chồng lên nhau. Các rễ cây mọc ra tạo thành thế kiềng ba chân rất vững chắc như bàn tay của Mẫu đón các con về. Theo các nhà khoa học, các cây cổ thụ ở miền Bắc nhiều nhưng cây cổ thụ quý hiếm như ở đền Mẫu thì rất hiếm.
Đi qua sân đền là tòa tiền tế với 3 gian, kiến trúc 3 tầng 8 mái; mái uốn cong mềm mại kiểu rồng chầu; chính diện đắp lưỡng long chầu nguyệt, hai bên đại bái là điện Lưu Ly và cung Quảng Hàn.
Trung từ gồm 3 gian, kiến trúc kiểu chồng rường đấu sen, lộng lẫy với hệ thống câu đối, hoành phi, đồ tế tự, kiệu long đình, kiệu bát cống… sơn son thếp vàng rực rỡ.
Qua tiền tế, nối với trung từ năm gian hậu cung, nơi đặt tượng thờ Dương Quý Phi cùng 2 người hầu Kim Thị và Liễu Thị, có niên đại từ khoảng thế kỷ 17-18. Tất cả tượng đều được sơn son thếp vàng.
Sở dĩ đền Mẫu luôn đông đúc vì du khách thập phương truyền tai nhau rằng khi xin duyên, xin điều lành ở đền thì ai nấy cũng đều thỏa ước mong, đều bình an, mạnh khỏe, công việc thuận lợi.
Lễ hội đền Mẫu diễn ra từ ngày 10 tháng 3 âm lịch, ngày 12 là ngày rước Mẫu đi quanh phố. Kiệu Mẫu đi đến đâu thì người dân sẽ lập bàn và dâng hoa quả nghênh đón đến đó. Ngày 13 là ngày giỗ Mẫu, ngày 15 là ngày lễ tạ, rước Mẫu từ kiệu vào hậu cung.
Ngoài ra ngày 14 tháng 7 âm lịch cũng là ngày lễ quan trọng của đền. Đó là ngày mộc dục, ngày thay áo cho Mẫu, đồng thời là ngày tổ chức tiệc lớn cho người dân quanh vùng và khách thập phương.
Đền Mẫu là công trình kiến trúc thuần Việt, một di tích lịch sử văn hóa gần gũi nhưng lại thờ Dương Quý Phi người Trung Hoa, đây là điểm khác biệt hiếm thấy ở các ngôi đền cổ khác của người Việt, thể hiện sự giao thoa văn hóa chặt chẽ giữa hai đất nước.
Văn khấn Đền Mẫu Hưng Yên
Nam mô a di Đà Phật!
Nam mô a di Đà Phật!
Nam mô a di Đà Phật!
- Con lạy chín phương trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.
- Con kính lạy Hoàng Thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần.
- Con xin kính lạy ngài Kim Niên Đương cai Thái tuế chí đức Tôn thần.
- Con kính lạy ngài Bản cảnh Thành Hoàng chư vị Đại Vương.
Hưởng tử con là…
Ngụ tại…
Hôm nay là ngày… tháng…năm.
Hương tử con đến nơi…….. thành tâm kính nghĩ: Đức Đại Vương nhận mệnh Thiên đình giáng lâm ở nước Việt Nam làm Bản cảnh Thành Hoàng chủ tể một phương bấy nay ban phúc lành che chở cho dân. Nay hương tử chúng con thành tâm dâng lên lễ bạc, hiến tế hương hoa, phẩm oản…
Cầu mong đức Bản cảnh Thành hoàng chư vị Đại Vương chứng giảm, rủ lòng thương xót, phù hộ che chở cho chúng con sức khoẻ dồi dào, mọi sự tốt lành, lắm tài nhiều lộc, an khang thịnh vượng, sở cầu như ý, sở nguyện tòng tâm.
Hương tử con lễ bạc tâm thành, trước án kính lễ, cúi xin được phù hộ độ trì.
Nam mô a di Đà Phật!
Nam mô a di Đà Phật!
Nam mô a di Đà Phật!