Thông tin cơ bản
Cô Năm Đồng Tiền là cô thứ năm trong Thập Nhị Tiên Nàng Sơn Trang đi theo hầu Mẫu Thượng Ngàn. Chúa Sơn Trang thờ trong Động Sơn Trang chính là hiện thân của Mẫu Thượng Ngàn trong Tam Tòa Thánh Mẫu. Căn các cô tuy đôi lúc có về ngự đồng nhưng đây không phải 12 vị Thánh Cô trong Tứ phủ Thánh cô trong Tín ngưỡng thờ Mẫu.
Thần tích
Cô Năm vốn ở Thái Nguyên, Cao Bằng.
Tính đành hanh thấy ai lạ mặt
Sai cô hầu đuổi bắt cho mau,
Líu lô tiếng Mán bảo nhau,
Tức thời cô trước cô sau điệu về.
Người thôn quê hay là thành thị,
Không biết rằng bệnh ý vì đâu,
Làm cho chóng mặt nhức đầu,
Càng phù càng thuốc càng đau như dần.
Hành bệnh nhân thậm chưng là khổ,
Uống thuốc trần lại hãm mồ hôi.
Bói thời ra quẻ phong lôi,
Cô Năm hành bệnh ai coi cho tường.
Sắm hình nhân điệp trương thế mệnh,
Trả lễ Cô thời bệnh mới tan.
(Trích văn Thập Nhị Tiên Nàng Sơn Trang)
Cô Năm Đồng Tiền vốn người đảm đương khôn khéo, tính đành hanh hay ghẹo người ta, thập phương tín thí ai biết tính cô thì được cô phù hồ độ trì ban tài tiếp lộc, tàn nhang nước thải lại hòa như xưa. Danh xưng Cô Năm Đồng Tiền – Thái Nguyên, Cao Bằng.
Thờ Phụng
Cô Năm Đồng Tiền không có đền thờ riêng. Hiện nay, Cô Năm Đồng Tiền được phối thờ chung tại Động Sơn Trang cùng Thập Nhị Tiên Cô Sơn Trang chính Động là chúa bà Sơn Trang. Chúa Sơn Trang thờ trong Động Sơn Trang chính là hiện thân của Mẫu Thượng Ngàn trong Tam Tòa Thánh Mẫu.Cỗ mặn mâm sơn trang gồm những đồ đặc sản Việt Nam: cua, ốc, lươn, ớt, chanh quả…Nếu có gạo nếp cẩm nấu xôi chè thì cũng thuộc vào lễ này.
Theo lệ thường, khi sắm lễ mặn cúng sơn trang, người ta thường sắm theo con số 15: 15 con ốc, cua, 15 quả ớt, chanh hoặc có thể chỉ cần 1 quả nhưng được khía ra làm 15 phần… Con số 15 này tương ứng với 15 vị được thờ tại ban sơn trang (1 vị chúa Sơn Trang, 2 vị hầu cận, 12 cô Sơn Trang).
Tham khảo
- https://oancotam.com/he-thong-than-linh-tu-phu-trong-dao-mau/
- https://vanhoatamlinh.com/ba-chua-son-trang-la-ai-12-co-son-trang-la-ai/