Thông tin cơ bản
Tên gọi và vị trí địa lý
Chùa Phước Minh, thường được gọi là Chùa Bà Vú, tọa lạc tại ấp Bình Phú, xã Bình Phước Xuân, huyện Chợ Mới, tỉnh An Giang. Ngôi chùa nằm trên Cù lao Giêng, một địa danh nổi tiếng với nhiều di tích Phật giáo lâu đời.
Tên gọi “Chùa Bà Vú” bắt nguồn từ danh xưng tôn kính dành cho Bà Nguyễn Ân, một nữ tu có tài chữa bệnh cho trẻ em, người đã sống và hành đạo tại đây.
Lịch sử và nhân vật
Chùa Phước Minh được thành lập vào khoảng những năm 1925 – 1927 bởi Hòa thượng Thích Kim Thành. Ban đầu, chùa chỉ là một am nhỏ đơn sơ bằng tre lá, được dựng ven kênh Xẻo Vải. Sau nhiều lần sửa chữa trùng tu. Từ năm 2017- 2023, Ðại đức Thích Thiện Kim đứng ra xây lại chính điện, sân chùa khang trang như hôm nay.
Tên gọi “Chùa Bà Vú” xuất phát từ câu chuyện về bà Nguyễn Ân, một nữ tu có tài chữa bệnh cho trẻ em. Bà sinh khoảng năm 1851 tại Bạc Liêu, sau chuyển về Chợ Gạo, Tiền Giang sinh sống. Khoảng năm 1927, bà đến chùa Phước Minh ở cù lao Giêng sống và hành đạo. Nhờ tài năng và lòng nhân ái, bà được người dân kính trọng gọi là “Bà Vú”. Bà mất năm 1957, thọ 107 tuổi, và được an táng trong Bửu Tháp Cửu Trùng trong khuôn viên chùa.
Kiến trúc cảnh quan
Chùa Phước Minh mang phong cách Bắc Bộ hiếm thấy tại miền Tây Nam Bộ. Những điểm kiến trúc đặc trưng của chùa gồm:
Cổng tam quan: Thiết kế ba cửa vòm cung với sáu nóc cổ lầu, trang trí phù điêu, tranh kiếng vẽ cảnh Bát tiên quá hải, Long Lân Quy Phụng, Phước Lộc Thọ.
Chánh điện: Xây dựng theo lối cổ truyền, mái ngói âm dương, nội thất trang nghiêm.
Bửu Tháp Cửu Trùng: Bửu Tháp được ông Tạ Thắng Ðức (1898-1964) thiết kế và đứng ra xây dựng. Ðược biết ông Tạ Thắng Ðức là một điền chủ giàu có ở miệt Sóc Trăng, trong một lần lâm trọng bệnh, ông được chỉ đến xứ cù lao Giêng và được Bà Vú chữa trị, các Phật tử ân cần chăm sóc, ông Ðức sau khi khỏi bệnh đã xin ở lại chùa làm công quả. Ông cho người đem đất ruộng chia cho dân nghèo, chỉ chừa lại một phần cho con cháu. Gom góp tiền, ông thiết kế và cho người xây dựng cổng tam quan chùa và Bửu Tháp Cửu Trùng. Ðến nay, mộ ông Ðức vẫn còn ở khuôn viên chùa, đầu mộ hướng về phía Bửu Tháp.
Bửu tháp cao 19m, gồm 9 tầng, mái lợp ngói âm dương, được trang trí tinh xảo. Tháp được xây bằng gạch đất nung và vôi vữa, mang đậm phong cách nghệ thuật cổ. Tháp gồm có 8 mặt tương xứng theo thuyết bát quái, mỗi mặt có ô thông gió hình chữ Thọ cách điệu. Tháp gồm 9 tầng, độ lớn của chín tầng nhỏ dần theo tứ tự từ dưới lên trên. Mỗi tầng có mái lợp ngói âm dương, đầu mái cong vút, đắp phù điêu hình đầu chim phụng. Ðỉnh tháp có tượng bông ben với tám tượng rồng chầu về tám góc, trên là một cái bát quái. Tháp được quét vôi, xung quanh có hàng rào, nhiều năm trôi qua rêu phong rất cổ kính.
Khuôn viên: Chùa có nhiều cây cổ thụ, tạo không gian thanh tịnh, hài hòa với thiên nhiên.
Hiện vật
Chùa Phước Minh lưu giữ nhiều hiện vật có giá trị lịch sử và văn hóa, bao gồm:
- Tranh kiếng cổ: Họa tiết tinh xảo với các hình ảnh Điện Ngọc Hoàng, Long Lân Quy Phụng, Bát Tiên, Bát Quái.
- Tượng thờ: Các tượng Phật bằng gỗ và đồng, có niên đại từ thế kỷ XX.
- Bia đá và văn khắc: Ghi chép về lịch sử hình thành và những người có công với chùa.
- Bàn thờ và pháp khí: Được chạm khắc công phu, mang dấu ấn nghệ thuật truyền thống.
Xếp hạng
Hiện nay, chùa Phước Minh chưa được xếp hạng di tích cấp quốc gia, nhưng đây là một địa điểm tín ngưỡng quan trọng tại Cù lao Giêng, thu hút đông đảo tăng ni, Phật tử và du khách đến chiêm bái hằng năm.
Chùa không chỉ là trung tâm sinh hoạt Phật giáo mà còn mang ý nghĩa văn hóa sâu sắc, góp phần gìn giữ di sản kiến trúc và tâm linh của vùng Nam Bộ.
Tham khảo
- Báo Cần Thơ, Ngôi chùa mang phong cách Bắc Bộ tại miền Tây, Báo Cần Thơ baocantho.com.vn, 2021.
- Lê Trung Dũng, Chùa Việt Nam – Kiến trúc và di sản văn hóa, Nxb Khoa học Xã hội, 2017.
- Nguyễn Hữu Thông, Văn hóa tín ngưỡng Nam Bộ, Nxb Đại học Quốc gia TP. Hồ Chí Minh, 2015.
- Trần Văn Bảo, Di tích và danh thắng An Giang, Nxb Văn hóa – Thông tin, 2009.
Văn khấn Chùa Phước Minh
Nam mô a di Đà Phật!
Nam mô a di Đà Phật!
Nam mô a di Đà Phật!
Con lạy chín phương trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.
Con kính lạy Hoàng Thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần.
Con xin kính lạy ngài Kim Niên Đương cai Thái tuế chí đức Tôn thần.
Con kính lạy ngài Bản cảnh Thành Hoàng chư vị Đại Vương.
Hưởng tử con là…
Ngụ tại…
Hôm nay là ngày … tháng … năm ….
Hương tử con đến Chùa Phước Minh, thành tâm dâng lên lễ bạc, hiến tế hương hoa, phẩm oản…
Cầu mong đức Bản cảnh Thành hoàng chư vị Đại Vương chứng giảm, rủ lòng thương xót, phù hộ che chở cho chúng con sức khoẻ dồi dào, mọi sự tốt lành, lắm tài nhiều lộc, an khang thịnh vượng, sở cầu như ý, sở nguyện tòng tâm.
Hương tử con lễ bạc tâm thành, trước án kính lễ, cúi xin được phù hộ độ trì.
Nam mô a di Đà Phật!
Nam mô a di Đà Phật!
Nam mô a di Đà Phật!