Khái quát
Trong thần điện Đạo Mẫu Tứ Phủ, hàng Thánh Mẫu giữ vị trí chủ đạo, trung tâm. Các vị Thánh Mẫu là những người cai quản chính của bốn phủ trong Tứ Phủ. Vị trí của hàng Thánh Mẫu trong thần điện là trước hàng Ngũ Vị Tôn Quan.
Một số tín đồ hoặc đền điện quan niệm rằng trên các Thánh Mẫu còn những vị thần khác, chẳng hạn như Phật Thích Ca hoặc Quán Thế Âm Bồ Tát (ảnh hưởng Phật giáo), Tứ Phủ Thần Vương (ảnh hưởng Đạo giáo). Tuy vậy, tòa Thánh Mẫu luôn được xem là đại diện, là thần chủ, là trung tâm trong các nghi lễ của Tứ Phủ.
Danh xưng
Có bốn vị Thánh Mẫu, mỗi vị quản cai một Phủ trong Tứ Phủ: Thiên (cõi trời), Địa (cõi đất), Thuỷ (cõi nước), Nhạc (cõi rừng núi) .
- Thiên Phủ: Mẫu Đệ Nhất Thiên Tiên, Cửu Trùng Thanh Vân Công Chúa [九重青雲公主]
- Địa Phủ: Mẫu Đệ Nhị Địa Tiên, Quỳnh Hoa Liễu Hạnh Công Chúa [瓊花柳杏公主]
- Thuỷ Phủ: Mẫu Đệ Tam Thuỷ Tiên, Bạch Ngọc Xích Lân Công Chúa [白玉赤鱗公主]
- Nhạc Phủ: Mẫu Đệ Tứ Nhạc Tiên, Lê Mại Bạch Anh Công Chúa [黎邁白英公主]
Tam Tòa Thánh Mẫu
Ngày nay, hình tượng Tứ Phủ Thánh Mẫu thường được thể hiện chỉ có ba vị, dân gian quen gọi là Tam Toà Thánh Mẫu. Người ta cho rằng vì Mẫu Đệ Nhất Thiên Tiên ở ngôi cao trên trời, không mấy khi giáng phàm, nên Mẫu Đệ Nhị Địa Tiên (tức Thánh Mẫu Liễu Hạnh) vừa quản cai Địa Phủ, vừa đại diện cho Thiên Phủ tại nhân gian.
Ban thờ Tam Toà Thánh Mẫu thường sẽ có ba tòa tượng, hai tượng ở hai bên là tượng Mẫu Đệ Tứ Nhạc Tiên/ Mẫu Thượng Ngàn và tượng Mẫu Đệ Tam Thủy Tiên/ Mẫu Thoải. Tòa tượng chính giữa là Thánh Mẫu phục sức màu đỏ, thường được xem là Mẫu Liễu Hạnh, người đại diện cho cả Thiên Phủ và Địa Phủ.
- Mẫu Thượng Thiên
- Mẫu Thượng Ngàn
- Mẫu Thoải
Để hiểu rõ hơn về mối liên hệ giữa Tam Phủ và Tứ Phủ (Tam Tòa và Tứ Tiên), vui lòng đọc thêm các bài liên quan: Tam Phủ và Tứ Phủ, Mẫu Địa Tiên.
Nghi thức hầu bóng
Trong các vấn hầu đồng, giá đầu tiên luôn luôn là giá Thánh Mẫu về tráng bóng (không tung khăn đỏ phủ diện). Thanh đồng không bao giờ hầu giá Phật và Vua Cha.
Hình ảnh tượng thờ
